ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Παρουσιάζονται έντυπα και ψηφιακοί δίσκοι που αφορούν την κερκυραϊκή ιστορία και πολιτισμό και γενικότερα τον ιόνιο χώρο.

29.4.08

Γιώργης Μαυρομιχάλης

Οι Μαυρομιχαλαίοι με τα
μάτια ενός απογόνου

Στους περισσότερους, η αναφορά του επωνύμου Μαυρομιχάλης δημιουργεί, τουλάχιστον σαν πρώτο συνειρμό, τη θύμιση της δολοφονίας του πρώτου Κυβερνήτη. Στη συνέχεια, κατά κανόνα, τίποτε άλλο. Και όμως πρόκειται για μία από τις παλιότερες οικογένειες της Μάνης με σημαντική παρουσία στη διαμόρφωση της ιστορίας και της κοινωνίας αυτού του χώρου.
Ο συγγραφέας της μελέτης, εκπαιδευτικός Γιώργης Μαυρομιχάλης, ανήκει στην προτελευταία γενιά της γραμμής των απογόνων ενός από τους κλάδους της οικογένειας αυτής. Η μελέτη του είναι καρπός δουλειάς δεκαετιών (να σημειώσουμε ότι εδώ και κάποιες επίσης δεκαετίες έχει κάνει οικογένεια, ζει και εργάζεται στην Κέρκυρα) και ίσως αποτελεί, όπως επισημαίνει ο ίδιος μιαν απάντηση στο ερώτημα που του τέθηκε κάποτε «Τι γυρεύει ένας Μαυρομιχάλης στην Κέρκυρα;». Παρά τον τίτλο της δεν αποτελεί απλά την ιστορία μιας οικογένειας, αλλά ουσιαστικά την κοινωνική ιστορία της Μάνης από όπου προέρχονται προσωπικότητες οι οποίες επηρέασαν την νεοελληνική ιστορία.
Το βιβλίο διαρθρώνεται σε οκτώ μέρη περιλαμβάνοντας:
Το γενικό ιστορικό περιβάλλον της Ευρώπης στις αρχές του 18ου αιώνα.
Γενικά για την Μάνη, τους ανθρώπους και την κοινωνία της περιοχής.
Το ιστορικό των Μαυρομιχαλαίων από τα τέλη του 17ου αιώνα μέχρι το1715.
Το ιστορικό της ζωής του Γεωργάκη Μαυρομιχάλη στα πλαίσια που διαμορφώνει η γενική κατάσταση της Πελοποννήσου και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη από το 1715 μέχρι την έκρηξη της Επανάστασης.
Τα σχετικά με το «γδικιωμό», φαινόμενο το οποίο είναι λανθασμένα γνωστό ως «μανιάτικη βεντέτα».
Γενεαλογικά της οικογένειας.
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε πριν λίγους μήνες από τις κερκυραϊκές εκδόσεις «Απόστροφος».

Γ.Ζ.

Γιώργη Μαυρομιχάλη: "Οι Μαυρομιχαλαίοι"


26.4.08

Σπύρος Γαούτσης

Ο Καρδινάλιος Marcus Antonius Barbarigo.
Λατινεπίσκοπος Κέρκυρας 1678-1688

Κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες μία ακόμα μελέτη του Σπύρου Γαούτση για την ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας στην Κέρκυρα. Αφορά τη ζωή και το έργο του Λατινεπίσκοπου Κέρκυρας Barbarigo (1678-1688) ο οποίος στη συνέχεια διατέλεσε Καρδινάλιος και πέρισυ συμπληρώθηκαν τρεις αιώνες από το θάνατό του.
Με δεδομένη την έλλειψη βιβλιογραφίας για την ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας στα Ιόνια Νησιά (κάτι το οποίο έχουμε τονίσει και άλλοτε) η μελέτη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, πολύ περισσότερο διότι παρουσιάζει σημαντικά στοιχεία για τις σχέσεις της με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τις συνεχείς αντιπαραθέσεις μεταξύ της Αγίας Έδρας και της Βενετίας σε μια από τις σημαντικότερες και πλέον μακρόχρονες περιόδους της τοπικής ιστορίας.
Τονίζει ο συγγραφέας: «Ο Λατινεπίσκοπος και ο Πρωτοπαπάς από την άλλη, παραμένουν δύο ανταγωνιστικές ηγετικές μορφές που προκαλούν πονοκέφαλο στην πολιτική εξουσία, η οποία έχει να επιλέξει ανάμεσα σ’ ένα ομόδοξο και σ’ ένα πλειοψηφών κοινωνικό σύνολο, του οποίου οι διαφορές δεν είναι κυρίως δογματικές αλλά καθαρά πολιτισμικές και οικονομικές…»

Γ.Ζ.

Σπύρος Γαούτσης


Ετικέτες

Σπύρος Χ. Καρύδης

Ο Κώδικας του ιερού ναού Αγίου Ελευθερίου Κέρκυρας

Κυκλοφόρησε η νέα μελέτη του Σπύρου Χ. Καρύδη για τον Κώδικα του ναού του Αγίου Ελευθερίου της Κέρκυρας, ο οποίος κτίστηκε το 1700 και από το 1925 συγκαταλέγεται μεταξύ των ενοριακών ναών της πόλης. Το έργο αυτό κρίθηκε απολύτως αναγκαίο για τη διάσωση του περιεχομένου του Κώδικα, ο οποίος παρουσιάζει έντονη φθορά, συνέπεια ως ένα βαθμό της ιστορικής τύχης του ναού και της καταστροφής του στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, τόση ώστε σε αρκετά τμήματά του να είναι σήμερα το κείμενο εξίτηλο και να καθίσταται πλέον αδύνατη η ανάγνωσή του.
Ο Κώδικας ανήκε στη θρησκευτική αδελφότητα που συγκροτήθηκε από τα μέλη της συντεχνίας των τυροκόμων και παντοπωλών, όταν το 1714 η κτητόρισσα δώρισε τον ναό της στη συντεχνία. Το περιεχόμενό του έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, κατ’ αρχάς, για την ιστορία του ναού, την οποία ο μελετητής μπορεί να παρακολουθήσει από τις αρχές του 18ου αιώνα έως και τις μέρες μας. Μέσα από τα κείμενα του Κώδικα καθίσταται επίσης γνωστή στις λεπτομέρειές της η λειτουργία και η δραστηριότητα της κτητορικής αδελφότητας του ναού, και στην περίπτωση αυτή ο Κώδικας μπορεί να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτικό δείγμα για τη μελέτη του τρόπου λειτουργίας του συναδελφικού θεσμού στον κερκυραϊκό χώρο τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Επιπλέον, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της αδελφότητας, η οποία εμφανίζεται ως η θρησκευτική έκφραση της συντεχνίας, με την παράλληλη δραστηριοποίηση των μελών της στον επαγγελματικό τομέα και τη συσχέτιση της συντεχνιακής δραστηριότητας με τη θρησκευτική, καθιστούν τον Κώδικα χρήσιμο εργαλείο για τη μελέτη της λειτουργίας του συντεχνιακού θεσμού στην κερκυραϊκή του εκδοχή. Το ενδιαφέρον στον Κώδικα έγκειται, τέλος, στην ποικιλία των κειμένων που περικλείει. Η θεματική του δεν περιορίζεται μόνο στα πρακτικά των συνεδριάσεων της αδελφότητας, αλλά απλώνεται σε μια μεγάλη ποικιλία εγγράφων, όπως νοταρικά έγγραφα (διαθήκες, αγοραπωλησίες, μισθώσεις), έγγραφα της διοίκησης, αναγραφές περιουσίας, αναγραφές αντικειμένων, βεβαιώσεις, αποδείξεις, διακανονισμοί, συμφωνίες ανάληψης έργου κ.λπ. Η ποικιλία αυτή, όπως είναι ευνόητο, τον καθιστά ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στη μελέτη της γλώσσας της περιόδου στην οποία αναφέρεται ο μεγαλύτερος όγκος του υλικού, δηλαδή του 18ου αιώνα.
Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη:
Στο πρώτο, με τίτλο «Ο ναός και η συντεχνιακή αδελφότητα», παρουσιάζεται συστηματοποιημένο το χρονικό του ναού, η συγκρότηση και η λειτουργία της αδελφότητας και η σχέση της με τη συντεχνία, η οποία ενίσχυε οικονομικά τον ναό για περισσότερο από έναν αιώνα. Ακολουθεί η ενότητα με τη μεταγραφή του κειμένου του Κώδικα και στη συνέχεια προστίθενται οι περιλήψεις των περιεχομένων του Κώδικα, το Γλωσσάρι, το Ευρετήριο των ονομάτων, η Βιβλιογραφία και οι Πίνακες με χαρακτηριστικές σελίδες του Κώδικα.
Ποιος είναι ο Σπύρος Καρύδης
Γεννήθηκε στον Άγιο Προκόπιο της Κέρκυρας το 1962. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Εκκλησιαστική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο S. Thomae Aquinatis in Urbe, Τμήμα Οικουμενικο-Πατερικής Ελληνο-Βυζαντινής Θεολογίας «San Nicola» του Bari, απ’ όπου έλαβε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα. Είναι διδάκτορας του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σήμερα εργάζεται ως θεολόγος καθηγητής στο 2ο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθηνών.
Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά.
Οι μελέτες του αναφέρονται στην εκκλησιαστική ιστορία του ελληνικού χώρου, κυρίως κατά την περίοδο των ξένων κυριαρχιών, στην προσωπογραφία, στη βιβλιογραφία και στην έκδοση ιστορικών πηγών.
Γ.Ζ.

Σπύρος Χρ. Καρύδης


Ετικέτες

Θεόδωρος Κασφίκης: "Η καρέτα της ζωής"

Οι μαύρες μέρες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι πλέον μακριά. Οι μεταπολεμικές γενιές δεν έζησαν τη φρίκη του, άκουσαν και διάβασαν μόνο, ενώ κάποιοι από τους συμπολίτες μεταφέρουν ακόμα, 67 χρόνια μετά, τις πικρές αναμνήσεις τους, αναμνήσεις οι οποίες πρέπει να περάσουν στους νεότερους με την προσδοκία να συμβάλουν στην ιστορική μνήμη.
Σε αυτά τα πλαίσια θα πρέπει να θεωρήσουμε αξιόλογη συνεισφορά την κυκλοφορία ενός ολιγοσέλιδου βιβλίου του συμπολίτη Θεόδωρου Κασφίκη το οποίο αναφέρεται στους βομβαρδισμούς του 1940 και ειδικά στο βομβαρδισμό της πόλης την 1η Νοέμβρη 1940 από την ιταλική αεροπορία, οπότε και τραυματίστηκε σοβαρότατα ο ίδιος.
Μέσα από το λιτό κείμενο, ο αναγνώστης παρακολουθεί όχι μόνο τον τραυματισμό του συγγραφέα και την περιπέτεια της νοσηλείας του, αλλά ζει και το κλίμα εκείνων των δραματικών ημερών.
Το κείμενο συνοδεύεται από σπάνιες φωτογραφίες της εποχής.
Γ. Ζ.

Θεόδωρος Κασφίκης: "Η καρέτα της ζωής"


Το ενωτικό κίνημα των Επτανήσων στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας


Ετικέτες

25.4.08

Λιάνα Βραχλιώτη: "Εγώ δεν θα κλάψω"

Λιάνα Βραχλιώτη:
Εγώ δεν θα κλάψω

Μετά το πρώτο της βιβλίο «Μπλε ποδιές, άσπρες κορδέλες» με το οποίο μας μετέφερε στα μαθητικά χρόνια προς το τέλος της Χούντας και την αρχή της Μεταπολίτευσης, η Λιάνα Βραχλιώτη μας δίνει το δεύτερο διήγημά της με τίτλο «Εγώ δεν θα κλάψω» (Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2006).
Μεγάλο μέρος της ιστορίας εξελίσσεται σε ένα τουριστικό νησί το οποίο δεν κατονομάζεται μεν αλλά έχει όλα τα χαρακτηριστικά της Κέρκυρας όπως ήταν πριν μισό σχεδόν αιώνα και όπως εξελίχτηκε μέσα στα επόμενα τριάντα.
Η πρώτη ενότητα κινείται γύρω από τη μετανάστευση προς την πρωτεύουσα, από ένα νησί, η ύπαιθρος του οποίου κυριολεκτικά λιμοκτονεί, σε αναζήτηση μιας καλύτερης μοίρας. Η ηρωίδα στέλνεται υπηρέτρια στην Αθήνα και γνωρίζει από κοντά τη ζωή, τη νοοτροπία και τα ήθη μερικών από τις λεγόμενες «καλές οικογένειες».
Η δεύτερη ενότητα έχει σαν θέμα τη δεύτερη γενιά. Η ηρωίδα έχει επιστρέψει, έχει κάνει οικογένεια και η κόρη σπουδάζει. Παρακολουθούμε τη φοιτητική ζωή, την έντονη πολιτικοποίηση των φοιτητών σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος κατά τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια. Στο νησί τα πάντα έχουν αλλάξει και κινούνται γύρω από τον τουρισμό. Η απότομη εισροή χρήματος αλλάζει χαρακτήρες και αξίες, αλλά κάποιοι επιμένουν (όπως και σήμερα άλλωστε στην πραγματική ζωή) να θεωρούν τη γνώση προτεραιότητα. Μια σειρά συμπτώσεων συνδέει με συμβάντα του πρώτου μέρους και οδηγεί σε ένα απρόσμενο φινάλε.

Γ.Ζ.

Λιάνα Βραχλιώτη: "ΕΓΩ ΔΕΝ ΘΑ ΚΛΑΨΩ"


Σπύρος Γαούτσης

Το Χρονικό των Μαλτέζων Καλογραιών στην Κέρκυρα

Έναν αιώνα παρουσίας στην Κέρκυρα συμπλήρωσε εφέτος το Τάγμα των Φραγκισκανίδων. Το γεγονός τιμήθηκε από την Καθολική Αρχιεπισκοπή με σειρά εκδηλώσεων και στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου παρουσιάστηκε η μελέτη του συμπολίτη Σπύρου Γαούτση «Το Χρονικό των Μαλτέζων Καλογραιών στην Κέρκυρα», η οποία τυπώθηκε σε δύο γλώσσες, ελληνικά και αγγλικά (η αγγλική μετάφραση οφείλεται στην Ειρήνη Μουζακίτη).
Στις τέσσερις ενότητες της μελέτης αυτής συνοψίζονται τα πιο σημαντικά στοιχεία της ιστορίας του Τάγματος στην Κέρκυρα:
1) Η κοινότητα των Αδελφών και το μοναστήρι.
2) Το σχολείο και η εκπαιδευτική προσφορά των Αδελφών μέσα στον 20ο αιώνα.
3) Το γηροκομείο το οποίο διευθύνεται από τις Αδελφές.
4) Η ενορία όπου περιλαμβάνονται και τα σχετικά με τον ιεραποστολικό ρόλο των Αδελφών στην τοπική εκκλησία και την κοινωνία.
Παράλληλα ο συγγραφέας αναλύει την καθημερινότητα της μαλτέζικης κοινότητας από τα χρόνια της Αγγλοκρατίας μέχρι τις μέρες μας και ξεφεύγει από τα όρια ενός απλού χρονικού παρουσιάζοντας μία πολύτιμη συνιστώσα της κοινωνικοοικονομικής ιστορίας του νησιού η οποία μόλις πρόσφατα άρχισε να ερευνάται.
Το βιβλίο του Σπύρου Γαούτση περιλαμβάνει πλούσια βιβλιογραφία και αρχειακές πηγές ενώ ακολουθείται από πολυάριθμες φωτογραφίες και πίνακες μαθητών του «αγγλικού» σχολείου.

Γ.Ζ.

ΤΟΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΜΑΛΤΕΖΩΝ ΚΑΛΟΓΡΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ


«Περί Ιστορίας»

Κυκλοφόρησε το 5ο τεύχος της περιοδικής έκδοσης «Περί Ιστορίας» την οποία επιμελείται και εκδίδει η Ιόνιος Εταιρεία Ιστορικών Μελετών και με το οποίο, όπως δηλώνεται στον πρόλογο, κλείνει ένας κύκλος. Στόχος είναι το επόμενο τεύχος να μην είναι μόνο βήμα παρουσίασης μελετών, αλλά να αποτελέσει συμβολή στο διάλογο και τις νέες ιδέες για την Ιστορία.
Το περιεχόμενο του τεύχους χωρίζεται σε δύο ενότητες.
Η πρώτη περιλαμβάνει:
* Σωτήρη Βογιατζή και Ασπασίας Ραπτάκη: «Το κάστρο της Κασσιώπης».Ο πρώτος των συγγραφέων είναι Δρ Αρχιτέκτονας Μηχανικός ΕΜΠ και επικεφαλής Αρχιτεκτονικού Γραφείου Ειδικών μελετών (ανάμεσά τους, αποκαταστάσεις Βυζαντινών και μεταβυζαντινών κτηρίων), το οποίο φέτος βραβεύτηκε με το Europa Nostra Award 2007.
* Αγγελικής Παναγοπούλου «Ο Μεγάλος Κωνσταντίνος και ο μύθος του: σύμβολο και πηγή εξουσίας σε Βυζάντιο και Δύση το10ο αιώνα». (Η συντοπίτισσα Αγγελική Παναγοπούλου πρόσφατα εκλέχτηκε λέκτορας Βυζαντινής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).
* Μαρίας Μελέντη, ιστορικού της Τέχνης και διευθύντριας της Δημοτικής Πινακοθήκης: «Η “συνομιλία” των ιερών σωμάτων στη ζωγραφική των Ιόνιων νησιών το 18ο αιώνα: οι “συντροφιές” των Αγίων της τοπικής λατρείας».
* Γιώργου Ζούμπου, μαθηματικού και δρος του Τμ. Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου, «Οι κερκυραϊκές φιλαρμονικές στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896»
* Θεοφάνη Μαλκίδη, λέκτορα του Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης: «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην περίοδο της δικτατορίας και το ελληνοτουρκικό μορφωτικό σύμφωνο του 1968»
* Χαράλαμπου Σ. Κουργιαντάκη «Διδακτική της ιστορίας. Η λογική κατανόηση και η ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου του Λονδίνου». Ο συγγραφέας είναι δρ Παιδαγωγικων-Διδακτικής της Ιστορίας από το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και εργάζεται στην Κέρκυρα ως εκπαιδευτικός

Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει περιλήψεις των εισηγήσεων οι οποίες έγιναν στη Β΄ Συνάντηση υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για τις εκπονούμενες διδακτορικές διατριβές με τις οποίες γίνεται εμφανής η ερευνητική εργασία που πραγματοποιείται στο Τμήμα Ιστορίας.
Ανάμεσα στις ανακοινώσεις αυτές, συναντάμε και αρκετές με άμεσο ή έμμεσο ενδιαφέρον για τα ζητήματα τοπικής ιστορίας.
Eνδεικτικά αναφέρουμε:
* Μαρίας Καμονάχου: «Θεσμοί αγροτικού εκσυγχρονισμού στην Κέρκυρα το 19ο αιώνα».
* Σπύρου Κάντα: «Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929 και το Ημιγυμνάσιο Λευκίμμης».
* Νεκταριάννας Σαλίβερου: «Το πολυσχιδές έργο του Γεωργιου Σ. Σαμαρτζή»
Τέλος παρουσιάζεται η πλούσια δραστηριότητα της Εταιρείας κατά την περίοδο 2004-2006.
Η έκδοση του τόμου έγινε με την χορηγία του Ιδρύματος Α. Γ.Λεβέντη.

Γ. Ζ.

"ΠΕΡΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ"