Η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη
Μεταφρασμένη από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη. 1910.

Κυκλοφόρησε στη σειρά «Βιβλιοθήκη Γεωργίου Ι. Θεοτόκη» η μετάφραση της Λυσιστράτης του Αριστοφάνη η οποία έγινε το 1910 από τον Ντίνο Θεοτόκη. Την έκδοση προλογίζει η Αλίκη Νικηφόρου, διευθύντρια των αρχείων Νομού Κέρκυρας και υπεύθυνη του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης Γεωργίου Ι. θεοτόκη, ενώ την εκτεταμένη εισαγωγή και τα μεταφραστικά σχόλια υπογράφει ο καθηγητής Φάνης Ι. Κακριδής. Η εισαγωγή βοηθά τον αναγνώστη να σχηματίσει μια σφαιρική εικόνα της εποχής που έγινε η μετάφραση και να κατανοήσει το κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο εργάστηκε ο Ντίνος Θεοτόκης.
Στα Προλεγόμενα της Αλίκης Νικηφόρου γίνονται κατ αρχήν αναφορές στο πρόβλημα της ύπαρξης αρχειακού υλικού κατά την περίοδο μετά την Ένωση και εκφράζει μιαν άποψη για την «εξαφάνιση» επί έναν αιώνα του χειρογράφου του Θεοτόκη. Αναφέρεται στην διάσωση του χειρογράφου και επισημαίνει ότι τα κατάλοιπα του Ντίνου Θεοτόκη εκτός των άλλων «… δεν παύουν και να αναδεικνύουν την εκπληκτική πολυσημία του ταλέντου του συγγραφέα των Σκλάβων στα δεσμά τους, που χρειάστηκε μόνο τριάντα μία ημέρες για να απαλείψει τη γλωσσική απόσταση που μας χώριζε από το σημαντικότερο, ίσως, ύμνο του Αριστοφάνη στην κατάκτηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης, την πραγμάτωση της οποίας, πρωτοπορώντας ακόμα μια φορά ο ποιητής, ανεπιφύλακτα ανέθεσε στις γυναίκες.»
Η εισαγωγή του Φάνη Κακριδή περιλαμβάνει τα παρακάτω κεφάλαια:
· Το αρχαίο δράμα στη δεκαετία 1900-1910.
· Οι μεταφράσεις του Αριστοφάνη.
· Η μετάφραση του Κωνσταντίνου Θεοτόκη.
· Το χειρόγραφο.
· Το κείμενο.
· Η γλώσσα.
· Τα «ου φωνητά».
· Μετρική.
· Η έκδοση
καθώς επίσης σχόλια στο κείμενο, γλωσσάρι και φωτογραφίες ορισμένων σελίδων του χειρογράφου.
Σημειώνει ο Φάνης Κακριδής για τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Θεοτόκης:
«Δεχόταν πως η δημοτική ήταν ακόμα ακαλλιέργητη και οι εργάτες της αβοήθητοι. 'Ελεγε στο φίλο του Ν. Λευτεριώτη : όπως είναι τώρα η γλώσσα μας, λείπει κάθε αυθεντικό κριτήριο που να μας οδηγεί στην εκλογή του υλικού, λείπουν γενικά όλα εκείνα τα βοηθήματα που θα μας ελυούσαν την κάθε μας απορία, κι έτσι αναγκαστικά πρέπει, για να πλουτίσουμε το λεκτικό μας, να προστρέχουμε στην ομιλουμένη γλώσσα του τόπου μας. Κι ακόμα έφερνε παραδείγματα τους διαλεχτισμούς που υπάρχουν σε ξένους συγγραφείς, τους φλωρεντινισμούς του Δάντη, και τους φραγκφουρτιανισμούς του Γκαίτε, και του Ζολά τους ιδιωτισμούς με τη μεγάλη τους γλωσσοπλαστική δύναμη.
Έτσι, αν και μεταφράζει για όλους τους Έλληνες, ο Θεοτόκης δε διστάζει ν' αξιοποιήσει τόσο το λεξιλογικό πλούτο, όσο και τη γραμματική τυπολογία και τις φωνητικές προτιμήσεις των ιδιωμάτων, με φυσική προτίμηση στην ντοπιολαλιά του νησιού του. Ακόμα, διατηρεί συχνά, προσαρμοσμένους ή όχι, τους αρχαίους όρους, επινοεί νέες λέξεις, και γενικά πασχίζει με κάθε μέσο ν' αναδείξει όχι μόνο την αριστοφανική Λυσιστράτη. αλλά και το καινούριο νεοελληνικό της ντύμα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΟΥΜΠΟΣ