Αναστάσης Γκίκας: "Ρήξη και ενσωμάτωση"

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη «Σύγχρονη Εποχή» η μελέτη του Αναστάση Γκίκα «Ρήξη και ενσωμάτωση/ Συμβολή στην Ιστορία του εργατικού - κομμουνιστικού κινήματος του Μεσοπολέμου (1918 – 1936» η οποία πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για τον ερευνητή της Μεσοπολεμικής περιόδου, μιας περιόδου η οποία ιστοριογραφικά είναι «παραμελημένη». Μέσα από τις σελίδες της μελέτης αυτής ο αναγνώστης σχηματίζει μια σαφή εικόνα όσων συνέβησαν στο εργατικό κίνημα εκείνη την εποχή, όπως και της πορείας που ακολουθήθηκε από τα πρώτα σοσιαλιστικά σκιρτήματα των αρχών του 20^ου αιώνα μέχρι την ίδρυση του Σ.Ε.Κ.Ε. και τη μετεξέλιξή του στο Κ.Κ.Ε.

Ερευνώντας τα θεωρητικά ζητήματα τα οποία θέτει μια τέτοια μελέτη, ο συγγραφέας εξετάζει προβλήματα όπως:

• Γιατί ορισμένα τμήματα της εργατικής τάξης υιοθετούν ριζοσπαστικές μορφές σκέψης και πάλης, ενώ άλλα όχι;
• Πώς διαμορφώνεται η ταξική συνείδηση;
• Ποιές μεθόδους ενσωμάτωσης επιστρατεύουν αστικό κράτος και εργοδότες προκειμένου να ευνουχίσουν ιδεολογικά και πολιτικά το κίνημα των εργατών;
• Ποιές άμυνες αναπτύσσει και αντιπαρατάσσει το Κόμμα της εργατικής τάξης - το Κομμουνιστικό Κόμμα - και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα;
• Πώς περνούν στην αντεπίθεση, στην πάλη τους για χειραφέτηση της εργατικής τάξης και επαναστατική ρήξη με το υπάρχον εκμεταλλευτικό καθεστώς;

Οι απόψεις του συγγραφέα θεμελιώνονται σε πολυάριθμες πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, ενώ εμβαθύνει στην πορεία διαμόρφωσης του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας κατά τα πρώτα του βήματα.

Η μελέτη διαρθρώνεται σε οχτώ κεφάλαια με πολυάριθμα υποκεφάλαια, πλήθος υποσημειώσεων, χρονολόγια και στατιστικούς πίνακες που έχουν σαν αποτέλεσμα ένα εξαιρετικό βοήθημα για τη μελέτη του Μεσοπολέμου.

1. Εισαγωγή στην ιστοριογραφία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
2. Οι υλικές προϋποθέσεις του ελληνικού εργατικού κινήματος
3. Μορφές και μηχανισμοί ενσωμάτωσης του εργατικού κινήματος
4. Ιστορικές φάσεις και σταθμοί στην πορεία διαμόρφωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας την περίοδο του Μεσοπολέμου
5. Στοιχεία της λειτουργίας, της οργάνωσης και δράσης του ΚΚΕ στο Μεσοπόλεμο. Οι σχέσεις του με άλλα κόμματα και οργανώσεις (σοσιαλδημοκράτες, τροτσκιστές, κλπ.).
6. Πρόσφυγες και εργατικό-κομμουνιστικό κίνημα. Η περίπτωση της Κοκκινιάς του Μεσοπολέμου
7. Οι καπνεργάτες της Καβάλας, «ένα από τα πιο μαχητικά τμήματα της ελληνικής εργατικής τάξης»

8. Επίλογος – Ορισμένα συμπεράσματα μέσα από μια συγκριτική εξέταση των δύο εργατουπόλεων

Ιχνηλατώντας τα Κερκυραϊκά

Για να γίνει κατανοητή η σημασία της μελέτης αυτής στην έρευνα για τον κερκυραϊκό Μεσοπόλεμο θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ο ερευνητής βρίσκεται συχνά μπροστά σε μια απογοητευτική κατάσταση η οποία αφορά την χρονική περίοδο από την Ένωση μέχρι σχεδόν την Μεταπολίτευση. Υπάρχει μεγάλη ένδεια πρωτογενούς υλικού σε τοπικό επίπεδο. Ειδικά σε ότι αφορά την ιστορία του εργατικού κινήματος, οι πηγές είναι εξαιρετικά περιορισμένες, καθώς μέχρι το 1932 οι τοπικές εφημερίδες δεν είναι σε πλήρεις σειρές. Κύρια πηγή είναι οι αθηναϊκές, ειδικά ο Ριζοσπάστης του οποίου τα φύλλα από το 1917 ως το 1983 βρίσκονται σε ψηφιακή μορφή στην ηλεκτρονική σελίδα της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Στα ερωτηματικά και τα προβλήματα τα οποία ανακύπτουν συνεχώς κατά την έρευνα για τον κερκυραϊκό Μεσοπόλεμο η μελέτη του Α. Γκίκα αποδεικνύεται εξαιρετικά βοηθητική για να συνδεθούν, να αναλυθούν και να εξηγηθούν οι σκόρπιες πολλές φορές και μεμονωμένες πληροφορίες για την κατάσταση στο εργατικό κίνημα της Κέρκυρας. Άλλωστε η μελέτη της περιόδου αυτής και σε τοπικό και σε πανελλήνιο επίπεδο μας δίνει αναλογίες με τη σημερινή κατάσταση και βοηθά στην εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων όχι μόνον για το «τότε», αλλά και για το «τώρα».